Historia łuku w pigułce!
Bez przesady można powiedzieć, że łuk towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Szacuje się, że pierwsze egzemplarze powstały już 35 tysięcy lat temu! Zdaniem archeologów jest to pierwsze w historii wynalezione przez człowieka urządzenie, które pozwalało na wykorzystanie energii mechanicznej. A jak zmieniał się łuk w przeciągu kolejnych tysiącleci i wieków? Jak otrzymaliśmy współczesne łuki sportowe? Oto najważniejsze historyczne fakty o łuku, które warto poznać!
Łuki do strzelania – starsze niż cywilizacja
Pierwsze znalezione przez archeologów łuki pochodzą z epoki kamienia, a ich wiek datuje się na około 20 tys. lat pn.e. Odnaleziono je w różnych rejonach globu, jednak nie sposób powiedzieć, czy zostały wynalezione niezależnie od siebie, czy też gdzieś istniała “ojczyzna łuków”, z której rozpowszechniły się one na cały świat. Były to oczywiście łuki myśliwskie, służące do polowań na zwierzynę i obrony przed drapieżnikami. Jako cięciwy służyły w nich jelita zwierzęce, zaś groty strzał wykonywano z kamieni oraz obsydianu. Majdan łuku mógł być wykonany zarówno z elastycznego drewna, jak i kości. Wszystko zależało od tego, jakie drzewa rosły w danym rejonie.
Wynalezienie łuku, a co za tym idzie – nowych sposobów polowania - pozwoliło naszym praprzodkom nie tylko na przetrwanie, ale przyczyniło się również do rozwoju ludzkości. Większa ilość zdobywanego pożywienia wpłynęła na rozwój populacji, zwiększyło się bezpieczeństwo (można było zabijać drapieżniki z odległości), a także - w przypadku samych łuczników - pomogło w rozwoju ich kondycji i zręczności.
Łuki w czasach historycznych
Łowiectwo przy użyciu łuku było w czasach prehistorycznych powszechne, ale już do innych celów używano ich ok. roku 3000 p.n.e. Istnieją potwierdzone dowody na to, że korzystała z nich armia egipska, ponieważ w jej strukturach znajdowały się regularne oddziały łuczników. W ten sposób od narzędzia do polowań łuk ewoluował do broni ofensywno-defensywnej. Z kolei w Chinach pojawiły się “oficjalnie” nieco później (choć z pewnością był to efekt ich wcześniejszego sprowadzenia do Kraju Środka) - odnotowano je po raz pierwszy w okresie dynastii Shang (ok. 1766-1027 p.n.e.). Łucznik był jedną z trzech osób, które stanowiły obsadę rydwanów wojennych – obok woźnicy i wojownika z włócznią. A po upadku Shang i przejęciu władzy przez dynastię Zhou urządzano historycznie udokumentowane turnieje łucznicze. To właśnie z Chin łuk trafił ok. VI wieku n.e. do Japonii i miał duży wpływ na tamtejszą kulturę.
Jeśli chodzi o łuki wschodnie, ciężko określić, kiedy powstały, ponieważ nie zachowały się żadne świadectwa historyczne na ich temat. Wiadomo, że używano ich już podczas wojen w okresie potęgi Babilonu i Asyrii (ok. 3000-2000 p.n.e) - zapewne z Bliskiego Wschodu trafiły do wspomnianego wcześniej Egiptu. Jednak zagadką jest, czy plemiona mongolskie wynalazły łuk same, czy też zmodyfikowały po prostu to, co przybyło w ich rejony z dalekiego południa? Jakkolwiek by nie było, plemiona te perfekcyjnie opanowały sztukę strzelania z łuku z koni, co pozwoliło im w średniowieczu na podbicie większości rejonów Europy.
Natomiast w samej Europie pojawiły się już w czasach antycznej Grecji, a potem naturalną koleją rzeczy przejął je Rzym i w ten sposób łucznicy trafiali wszędzie tam, gdzie rozciągało się Imperium Romanum. Ostatnim miejscem, gdzie zanotowano historyczne pojawienie się łuku, była dzisiejsza Anglia. Miało to miejsce w XIII wieku n.e., a angielscy łucznicy wsławili się skutecznością w wielu bitwach podczas Wojny Stuletniej. To właśnie w rejonie współczesnej Anglii powstał charakterystyczny dla tego rejonu łuk - czyli łuk angielski - charakteryzujący się potężną siłą przebicia oraz dalekim zasięgiem.
Łuki w czasach nowożytnych
W czasach współczesnych łuki - wyparte pod koniec średniowieczna przez broń palną - ponownie przeżywają swój renesans. Rozpoczął się on wraz z XX wiekiem, kiedy to pojawiły się łuki sportowe. Wpływ na ich popularyzację miało uwzględnienie łucznictwa w programie II Olimpiady w 1900 roku. Od tamtego czasu łucznictwo - kojarzone dotąd głównie z myślistwem - weszło do masowej świadomości jako sport uprawiany dla utrzymania ciała w dobrej kondycji oraz ćwiczenia oka. Zresztą sami myśliwi również nie mogą narzekać - rozwój technologii sprawił, że współczesne łuki myśliwskie radykalnie różnią się od historycznych i mają możliwości, o jakich ciężko byłoby nawet śnić dawnym łowcom.
Łucznictwo obecnie
Choć wydaje się, że w temacie produkcji i rozwoju łuków wszystko zostało już powiedziane, od czasu do czasu wciąż zdarzają się niespodzianki. Nie są one związane z samą konstrukcją łuków - tutaj już raczej nic się nie zmieni – ale materiałami ich wykonywania. Dzięki coraz bardziej zaawansowanym stopom oraz tworzywom sztucznym współczesne łuki posiadają doskonałe parametry przy redukcji wagi. To sprawia, że łucznictwo mogą uprawiać osoby w różnym wieku, niezależnie od kondycji. Łuki Samick oraz łuki PSE to doskonałe przykłady produktów, do których powstania zastosowano najnowocześniejsze rozwiązania.
Obecnie żadna armia świata nie stosuje łuków i straciły już one swój “militarny” charakter. Nie zmieniło się natomiast ich pierwotne przeznaczenie - wciąż korzystają z nich myśliwi do polowań.
